Çin’in Wuhan kentinde ortaya çıkan Covid-19 virüsü tüm dünyayı tehdit etmeye devam ediyor. Tüm dünya tarafından yakından takip edilen virüs Asya ve Avrupa’dan sonra Türkiye’nin sınır komşusu İran ve Irak’a kadar ulaştı.
Türkiye, İran’da korona virüsü vakalarının artması üzerine 23 Şubat’ta sınır kapılarını kapattı. Hava yolu şirketleri de İran uçuşlarını iptal ettiğini duyurdu. Bu gelişmeleri İran ile Türkiye arasındaki ekonomik ilişkileri nasıl etkileyebileceğini yorumlayan Nişantaşı Üniversitesi Uluslararası Ticaret ve İşletmecilik Bölümü Dr. Öğr. Üyesi Hazar Dördüncü, “İran’da koronavirüsten ölümlerin ve enfekte olan hasta sayısının hızla artması soncunda sınır kapılarının tek yönlü kapatılması ile beraber ülkeye Türkiye’den sadece İran plakalı tırların geçişine müsaade edilirken, Türk plakalı tırların geçişine ise müsaade edilememekte. Ayrıca demiryolu sevkiyatı da durmuş bulunmakta. Eşya ile virüsün geçtiğine dair bir ispat olmaması nedeniyle özellikle İran’da üretim yapan firmalar en azından demiryolu ile nakliye yolunun bir an önce açılmasını talep ediyorlar. Aksi takdirde Türkiye üzerinden ürün ya da ham madde tedariki yapan ya da Türkiye’yi transit olarak kullanan İranlı firmalar üretim süreçleri ile ilgili olarak zor duruma düşeceklerdir” dedi.
Van ve çevre illerin ekonomisi etkilenecek
Sözlerine, “Hali hazırda Türkiye’nin İran üzerinden yapmış olduğu transit ihracat ya da İran’ın Türkiye üzerinden yapmış olduğu transit ihracattın da sınırların kapatılması nedeniyle negatif olarak etkilenmesi beklenmektedir” diyerek devam eden Dr. Öğr. Üyesi Hazar Dördüncü şöyle konuştu:
“Bununla beraber 20 Mart’ta başlayacak olan Nevruz Bayramı etkinlikleri kapsamında çok sayıda İranlı turistin başta Van olmak üzere Türkiye’nin birçok şehrinde tatil ve alışveriş yapmayı planladıklarını biliyoruz. Türkiye-İran arasındaki sınır kapılarının kapalı olması nedeniyle başta Van olmak üzere diğer sınır şehirlerimiz de beklenen ekonomik yoğunluğunun bu sene Covid-19 nedeniyle gerçekleşmeyeceği beklenmektedir.”
Avrupa ve Asya borsaları kayıpta
Avrupa borsalarında Covid-19 kayıpları yaşandığını belirten Dördüncü, “Sadece Avrupa değil başta Asya ülkeleri olmak üzere tüm dünya borsalarında da Covid-19 nedeniyle ciddi düşüşler yaşandığını görüyoruz ”diye konuştu.
“Enfekte sayısının bu kadar hızlı artması ve ölüm oranının yüzde 2’lerde olması elbette ülkelere radikal kararlar almalarını, seyahat kısıtlamaları getirmelerine, sınır kapısı kapatmalarına, fabrikalarda üretimi durdurmalarına neden oluyor” ifadelerini kullanan Dördüncü, “Hastalıkla ilgili bilinen bilimsel ve istatistiki bilgilerin yanında hastalığın özellikle emek yoğun olarak adlandırdığımız ve birçok Batılı firmanın ana üretim pozisyonunda bulunan Çin, Güney Kore, Tayland, Tayvan, Malezya, Vietnam gibi ülkelerde yaygın olduğunu gözlemliyoruz. Karantina bölgesinde olan fabrikalar nedeniyle bu firmalarının üretimlerinin yüzde 85 oranında düştüğünü bununda özellikle bu firmaların işlem gördüğü Avrupa borsalarında ciddi kayıplara sebep olduğunu söyleyebiliriz” açıklamasında bulundu.
Çin ekonomisindeki kayıp en çok Asya ülkelerini vuracak
Dr. Öğr. Üyesi Hazar Dördüncü şunları kaydetti:
“Financial Times’da yayınlanan bir makale sonucunda Çin ekonomisinde yaşanacak yüzde 1’lik azalmadan en çok Güney Kore, Tayland, Malezya, Japonya, Vietnam, Singapur ve Filipin gibi Doğu Asya ülkelerinin daha çok negatif olarak etkilenmesi beklenirken sadece Hindistan ve 0.05 yüzde puan gibi küçük bir oranda da olsa sadece Türkiye’nin olumlu etkileyebileceğini öngörülmektedir. Bunun nedeni ise Doğu Asya ülkelerindeki fabrikaların virüs nedeniyle üretimlere ara verildi. Üretime ara verildiği için de Batı pazarlarındaki mağazalara ürün gönderilemiyor. Bu noktada markalar üretimlerini geçici de olsa Türkiye’ye kaydırarak ortaya çıkan talebi bu şekilde gidermeye çalışacaklar. Ayrıca korona virüsü nedeniyle birçok ülke sınırlarını kapatmış ya da kontrolleri çok fazla arttırmış durumda. Türkiye’nin de lojistik olarak Avrupa pazarlarına yakın olması diğer ülkelere nazaran pozitif bir etki oluşturması bekleniyor.”